5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu Kapsamında Akaryakıt İthalatı

5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında; bir Türk şirketi tarafından yurt dışındaki bir firmadan petrol alınması suretiyle Türkiye’ de satışının yapılmasında hukuki olarak şirketin taşıması gereken özellikler ve izlenmesi gereken sürecin incelenmesi:

5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ilgili maddesi olan 9. madde bakımından:

1. ‘Yurt dışından ham petrol ve akaryakıt temin edeceklerin rafinerici veya dağıtıcı veya ihrakiye teslim şirketi lisansına sahip olması gereklidir.’ şartı yer almaktadır.

Öncelikli olarak Türk şirketinin az yukarıda belirtilen ilgili kanun hükmüne uygun olarak çıkartılacak bir lisansa sahip olması gerekmektedir. Aynı kanunun 2. maddesinin 27. bendinde ise bahsi geçen lisansın tanımı yer almaktadır. İlgili hükme bakıldığında; ‘Lisans: Bu Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilere piyasada faaliyet gösterebilmeleri için Kurul tarafından izin verildiğini gösterir belgeyi’ denilmek suretiyle lisans için; Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu  tarafından verilmesi gereken bir belge olduğu ve dağıtım yapılması için bu kuruldan izin alındığını gösterir bir lisans belgesinin varlığının şart olduğu belirtilmiştir.

Lisans alma işlemi bakımından ilgili kanun hükümlerince bazı şartlar getirilmiş olup, kısaca değinmek gerekirse:

• Lisansların verilmesi, güncelleştirilmesi, geçici olarak durdurulması veya iptaline ilişkin işlemler Kurumca yapılır. Lisansların verilmesinde pazara giriş açısından teknoloji, kalite, güvenlik, hizmet ve teşebbüsün sürdürülebilirliği dikkate alınır,
• 5607 sayılı Kanuna aykırı fiillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkûmiyet kararı olanlara lisans verilmez. Lisans sahibinin tüzel kişi olması durumunda söz konusu tüzel kişilikte suçun işlendiği tarih itibarıyla yüzde ondan fazla paya sahip ortaklar ile görevden ayrılmış olan veya halen görevde bulunan yönetim kurulu başkan ve üyelerine, temsil ve ilzama yetkili olanlara lisans verilmez ve bu kişiler lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan pay sahibi olamaz.

Az yukarıda belirtilen lisans taleplerine ilişkin değerlendirmeler, Kurumca belirlenecek diğer unsurlar çerçevesinde tamamlanarak en geç altmış gün içerisinde karara bağlanır ve ilgiliye tebliğ edilir. Reddedilen taleplerin gerekçesi bildirilir.

2. 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu’ nun 9. maddesinin devamında: “Dağıtıcılarca yapılacak akaryakıt ithalatı, ilgilinin lisansında yer alan alt başlık kapsamındaki akaryakıtlarla sınırlıdır ve Kuruma bayi bilgileriyle birlikte verilen pazarlama projeksiyonu ile uyumlu olduğu bildirildikten sonra yapılabilir.” şartı getirilmiştir.

Dağıtıcılarca yapılacak akaryakıt ithalatı; ilgilinin lisansında yer alan alt başlık kapsamındaki akaryakıtlarla sınırlı olup, Kuruma bayi bilgileriyle birlikte verilen pazarlama projeksiyonu ile uyumlu olduğu bildirildikten sonra yapılabilir. Bu kapsamda lisansın içeriği ve hangi tür akaryakıtlar için dağıtım yapılacağının belirtilmiş olması önem taşımakta olduğu gibi, belirtilen hususlara lisans başvurusu yapılırken dikkat edilmesi gerekmektedir.

3. İcrası için tesis gerektiren faaliyet türlerinde; “bu maddede konu edilen hakların kullanılabilmesi için, ilgili tesisin fiilen faaliyette bulunması zorunludur” hükmü gereğince, yapılacak dağıtım faaliyetinin icrası için tesis gerekiyor ise, bu tesisin faaliyet halinde bulunması gerekmektedir.

Ayrıca; 28 Kasım 2014 tarihli ve 29189 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişikli Yapılmasına Dair Yönetmelik ile; petrol piyasası lisans uygulamaları bakımından bazı önemli ve kritik değişiklikler yapılmıştır. Şöyle ki;

a. Dağıtıcılara bayilik teşkilatı kurma yükümlülüğü ve ithalat kısıtlaması getirilmiştir:

Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’ nin (Lisans Yönetmeliği) 4. Maddesine eklenen; ‘Bayilik teşkilatı: Bayilere akaryakıt satış ve ikmal faaliyeti gerçekleştirmek için dağıtıcılarca en az beş bayiden müteşekkil olmak üzere oluşturulan yapıyı,’ cümlesi ile bayilik teşkilatı tanımına yer verilmiştir. Lisans  Yönetmeliğinin “Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Yükümlülükleri” başlıklı 34 üncü maddesinin son cümlesine, ‘Lisansının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç altı ay içerisinde bayilik teşkilatı oluşturulması’ şeklinde yeni bir  yükümlülük eklenmiş ve ayrıca 33 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ‘Bayilik teşkilatı oluşturulması sonrası lisansında yer alan alt başlık kapsamındaki akaryakıtlarla sınırlı olmak üzere, akaryakıt ithalatı yapılması,’ şeklinde değiştirilerek, bayilik teşkilatı oluşturuncaya kadar dağıtıcıların akaryakıt ithalatı yapma hakkı ortadan kaldırılmıştır. Bahsi geçen değişiklik ile akaryakıt ithalatı yapmak isteyen şirket için bayilik teşkilatı oluşturulması zorunlu hale gelmiştir.

b. Lisans başvurularında aranan şart ve niteliklere ek olarak; Dağıtıcı ve ihrakiye teslimi lisansı sahiplerinin Kurulca belirlenecek yeterli teknik ve ekonomik güce sahip olması gerektiği belirtilmiştir. Bu kapsamda:

Dağıtıcı ve ihrakiye teslimi lisansı başvurularında, tüzel kişi ve tüzel kişilikte yüzde on ve üzerinde (halka açık şirketlerde yüzde beş ve üzerinde) doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan;

* Tüzel kişiler için; bağımsız denetimden geçmiş veya vergi dairelerince tasdiklenmiş, son üç yıla ait bilanço ve gelir tablolarının aslı veya noter onaylı suretlerinin (lisans sahibi tüzel kişinin yeni kurulmuş olması halinde, kuruluş bilançosunun) ve faaliyetlerinde kullanılan tesislere ilişkin bilgileri içeren beyanın,

* Gerçek kişiler için; vergi dairelerince tasdiklenmiş son üç yıla ait gelir vergisi beyannameleri, tapu kayıtları, banka ve aracı kurum hesap bilgileri ve faaliyetlerinde kullanılan tesislere ilişkin bilgileri içeren beyanın,

Kuruma ibraz edilmesi gerekmektedir.